Tôi ngồi với một bạn nhân viên, mà chiếc điện thoại của bạn ấy cứ "ting ting" không ngừng.
Ngại ngùng và để tiếp tục cuộc trò chuyện, bạn vội vàng "vuốt trái" để ẩn đi một vài noti vừa xuất hiện. Thế nhưng các noti "không tha" cho bạn, cứ nhảy ra "liên tục". Tôi liếc sơ (xin lỗi bạn 😄) thì thấy có Shopee, Momo, TikTok, Facebook...
Bạn là một cô gái trẻ Gen Z, làm Quản lý kênh Mạng xã hội của công ty. Những app này đều là những cái tên quen thuộc, một số cần thiết cho công việc. Tôi đã gặp những bạn trẻ còn "cắm mặt" vào điện thoại khủng khiếp hơn, có thể lên đến 6 tiếng, 8 tiếng, 12 tiếng mỗi ngày. Noti có lẽ là một trong các lý do khiến các bạn không thể rời mắt khỏi chiếc điện thoại.
Tôi bảo bạn "Em chỉ cần (1) gạt nút bật chế độ yên lặng, (2) bật chế độ 'Không làm phiền', và (3) lật úp điện thoại xuống, là yên thôi. Khi nào nói chuyện xong thì mở lên lại, không cần phải cuống".
Dù vậy, đó cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Tắt chế độ "Không làm phiền" thì bạn cũng sẽ phải đối mặt với một "núi" thông báo đầy ắp chờ sẵn.
Trong những ngày khỏe mạnh sáng suốt, những tiếng "ting ting" và mớ thông báo chẳng thể làm phiền được ai.
Nhưng trong một ngày mệt mỏi, những tiếng "ting ting" và những "con số chấm đỏ" có thể là giọt nước làm tràn ly cảm xúc.
Notification đối với sức khỏe tinh thần
Trong ngắn hạn, khó có thể nói Noti ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần. Nhưng trong dài hạn, những tác hại sau đây do Noti "âm thầm" tạo ra có thể ảnh hưởng đến nhiều mặt của cuộc sống, công việc, và do đó gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn.
Xao nhãng
Hậu quả dễ thấy của "xao nhãng" là "mất tập trung". Hãy tưởng tượng bạn đang "chìm đắm" trong công việc, những tiếng "ting ting" làm chiếc điện thoại sáng lên trước mặt, lôi kéo sự chú ý, kéo bạn ra khỏi nhịp công việc đang ngon trớn.
Còn nếu trong một buổi trò chuyện, tiếng "ting ting" không chỉ ảnh hưởng đến bạn mà còn làm người đối diện cảm thấy bị xen ngang, mất hứng. Họ có thể cho rằng bạn thiếu sự chú tâm hay nhẹ hơn là không biết quản lý chiếc điện thoại của mình.
Lạc lối trong "một mớ hỗn độn" noti cũng khiến bạn dễ dàng bỏ lỡ những tin nhắn thông báo quan trọng.
Vô tình chung, noti làm giảm chất lượng công việc và mối quan hệ. Bạn càng chú tâm, tương tác với noti thì kết quả sẽ càng tệ hơn.
Mất thời gian
Noti là một phương thức thông báo thuận tiện khi bạn không đang mở app. Noti thường dùng cho những tình huống quan trọng (tài xế sắp tới, giao dịch vừa xảy ra), nhưng nhiều app lạm dụng phương thức này để lôi kéo bạn quay trở lại (khuyến mãi, nhắc nhở).
Rồi khi bạn click vào noti, các app tiếp tục có những thủ thuật để giữ bạn lại lâu hơn. Ví dụ như hành vi "cuộn trong vô thức", để những ô nội dung trôi qua "vô hồn" trong tầm mắt, với hy vọng sẽ có cái gì đó thú vị để dừng lại. Hay những "thuật đoán đề xuất" cố gắng hiểu bạn và đưa ra những sản phẩm, nội dung liên quan, đang hot...
Kết quả là, noti sẽ dẫn bạn "lạc vào mê cung" của app, thậm chí quên đi điều mình vừa định làm, mất thời gian vô bổ.
Tôi đã từng một vài lần "chỉ xem nốt cái thông báo này thôi" nhưng sau đó giật mình phát hiện ra là mình đã cầm điện thoại từ lúc lên giường 10h đến gần 12h đêm. Cảm giác lần nào sau khi tắt app cũng là day dứt và tự vấn rằng "mình vừa định làm gì vậy ta, mình đã làm xong việc đó chưa nhỉ, cái việc mà mình định làm khi nhấn vào cái noti đó". 😅
Ánh sáng xanh gây mất ngủ
Điều tệ hơn nữa khi có thói quen "check noti" trước khi đi ngủ, là nó khiến cho bạn dễ mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, hoặc ngủ không sâu. Thiếu ngủ là nguyên nhân gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần trong dài hạn.
Nguyên nhân chủ yếu là do "ánh sáng xanh", là loại ánh sáng có bước sóng trong khoảng từ (400-500)nm. Bên cạnh ánh sáng mặt trời, bạn còn tiếp xúc với loại ánh sáng này từ các thiết bị như máy tính, điện thoại, TV, đèn LED.
Theo Mắt kính Sài Gòn và nhiều nguồn khác bạn có thể dễ dàng tìm kiếm trên mạng:
Ánh sáng xanh có thể giúp tăng cường tâm trạng, sự tỉnh táo, trí nhớ và chức năng nhận thức. Ánh sáng xanh cũng rất quan trọng trong việc điều chỉnh nhịp sinh học, chu kỳ ngủ tự nhiên của cơ thể. Tiếp xúc đúng cách với ánh sáng xanh giúp cơ thể duy trì sự tỉnh táo, và khi ánh sáng xanh tự nhiên (mặt trời) tắt vào buổi tối, chính là dấu hiệu của chu kỳ yên tĩnh bắt đầu.
Do đó, việc tiếp xúc với ánh sáng xanh quá nhiều vào ban đêm qua màn hình và ánh sáng đèn trong nhà có thể dẫn đến chất lượng giấc ngủ kém, khó ngủ và mệt mỏi vào ngày hôm sau.
Tôi đã trải nghiệm qua việc này nhiều lần. So với thời tuổi trẻ "ngủ đâu cũng được", càng lớn tuổi thì tác động của ánh sáng xanh càng dễ thấy, khi mà việc vỗ về giấc ngủ khó hơn do cuộc sống áp lực hơn.
Ngay cả việc giảm ánh sáng xanh trên điện thoại (bằng cách bật chế độ "Night Shift – màn hình vàng"), cũng không tạo ra được sự khác biệt về chất lượng giấc ngủ. Một nghiên cứu của Hiệp hội Thần kinh học Mỹ đã cho thấy chất lượng giấc ngủ tốt nhất là khi không sử dụng điện thoại trước khi đi ngủ, chứ không phải cầm để "check noti" rồi bật "Night Shift" lên và nghĩ rằng mình sẽ "không sao đâu". 😑
Nhìn chung, khi bạn cảm thấy bị quá tải, phí phạm thời gian, không hiệu suất, day dứt do mất kiểm soát chiếc điện thoại, thì hãy thử tắt (bớt) Notification bằng những cách dưới đây.
Học cách kiểm soát Noti
Tôi có hai cái chiến lược đơn giản.
Cách một, là các bạn cứ tắt hết Noti. Rồi bật lại từng thứ mà các bạn cảm thấy thiếu, quan trọng. Cách này phù hợp với các bạn mà noti không phải là một phần quan trọng của công việc.
Dưới đây là hướng dẫn cơ bản:
Bạn vào Settings / Notifications.
Chọn cách hiển thị noti, gọn gàng nhất là "Stack", tối giản nhất là "Count".
Đi vào từng app để "cấp quyền" gửi noti.
Cứ tắt hết trước đã.
Nếu cho phép app được gửi noti, bạn có thể chọn cách gửi đỡ "làm phiền" hơn.
Ví dụ, không cần hiển thị ở Lock Screen (để xem ngay), chỉ hiển thị trong Notification Center (khi nào cần thì chủ động vuốt lên để xem), Banner chỉ xuất hiện tạm thời (không cần phải vuốt ẩn đi), không cần âm thanh (Sounds), không cần hiển thị "con số màu đỏ" (Badge) đầy khiêu khích.
Cách hai, là tạm thời cứ để mọi thứ tiếp tục như vậy, nhưng mà bạn phải có "sự tỉnh thức", có ý thức rằng chúng ta sẽ bắt đầu xem xét và tắt đi những noti không quan trọng. Cách này phù hợp với các bạn làm những công việc bắt buộc phải có noti.
Bằng cách này, mỗi khi duyệt noti, bạn có thể vuốt trái và lựa chọn tắt tạm thời, hay tắt mãi mãi.
Theo quan điểm của tôi, quản lý noti có thể được chia làm 3 loại:
Quan trọng và Khẩn cấp – cho phép Notification bình thường.
Quan trọng nhưng Không khẩn cấp - cũng cho phép Notification, nhưng các hình thức bớt "làm phiền" hơn như đã chia sẻ bên trên.
Không quan trọng và cũng không khẩn cấp, nhưng có thì tốt – có thể chọn gửi qua Email, hoặc sử dụng tính năng Scheduled Summary.
Một số tùy chọn khác để giảm thiểu tác động của noti lên hành trình mỗi ngày của bạn:
Bật tắt chế độ "Không làm phiền" hoặc "Tập trung" khi bạn cần sự tập trung ngay lập tức trong 1-2 giờ.
Sử dụng chế độ Scheduled Summary, hiển thị danh sách những noti không quá quan trọng trong một nhóm vào một thời điểm nhất định.
Quản lý tốt noti là một phần trong hành trình kiểm soát tốt chiếc "điện thoại thông minh" của mình, để nó trở thành một công cụ hữu ích, chứ không gây phiền phức, mất tập trung, khó chịu hay quá tải.
Nếu bạn có bí quyết gì thêm, hãy chia sẻ thêm trong phần thảo luận bên dưới nhé.